* چند توصیه مهم برای آغاز مطالعه :

* چند توصیه مهم برای آغاز مطالعه :
ابتداء ، چند توصیه مهم برای آغاز یک مطالعه را بیان می کنیم :
-    وضو گرفتن و به یاد خدا بودن
-    خواندن دعای مطالعه :
" اَللهُمَّ أخرِجنی مِن ظُلُماتِ الوَهم وَ أَکرِمنی بِنورِ الفَهم اَللهُمَّ افتَح عَلَینا أبوابَ رحمتِک
 وَ انشُر عَلَینا خزائنَ علومِک برحمتک یا أرحَمَ الرّاحمین "
« خدایا ؛ مرا از تاریکی های خیال بیرون بر و با نور فهم کرامتم بخش. خدایا درهای رحمتت را بر ما بگشا
و گنجینه‌های دانشت را بر ما بگستران . بحق مهربانی ات ، ای مهربانترین مهربانان »
-     خود را مقید به مطالعه ( حتماً ) مقدار معینی از یک کتاب ننماییم.
-     عمیق و با فکر و درک مطالعه کنیم.
-     از انجام کارهای جانبی دیگر در موقع مطالعه خودداری کنیم.
-     هیچ وقت با شکم و معده پر و یا خالی مطالعه نکنیم.
-     فاصله چشمان تا کتاب حداقل 40 سانتی متر باشد.
-     پشتمان نباید خم شود. برای این کار بهتر است بر روی میز و صندلی مطالعه کنیم.
-     در حال درازکش نباید مطالعه کنیم.
-     ... .
 ******
* انواع روش های معمول در مطالعه :
هشت روش معمول مطالعه به این شرح است :
1-      روش پس ختام.
2-      روش دقیق خوانی
3-      خواندن بدون نوشتن.
4-      خط کشیدن زیر نکات مهم.
5-      حاشیه نویسی.
6-      خلاصه نویسی.
7-       کلید برداری.
8-      خلاقیت و طرح شبکه ای مغز
 
در ادامه به بررسی 8 روش یاد شده مطالعه می پردازیم :
1-  روش پس ختام :
این روش یکی از مهمترین و معروفترین روش های بهسازی حافظه است که شامل شش مرحله می باشد :  " پیش خوانی ، سؤال کردن ، خواندن  ، تفکر ، از حفظ گفتن و مرور کردن ".
-  مرحله پیش خوانی :
در این مرحله ، کتاب یا مطلب به صورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه می شود. از جمله موارد این مرحله ؛ خواندن عنوان فصل ها،  خواندن سطحی فصل ، توجه به تصاویر ، بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصل ها می‌باشد. هدف در این مرحله ؛ یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگر می‌باشد.
- مرحله سؤال کردن :
پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می‌گردد.
- مرحله خواندن :
در این مرحله ، به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته که هدف ؛ فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگویی به سؤالات مرحله قبل می‌باشد. در مرحله خواندن ، برای فهم بهتر مطالب می‌توان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره برد.
- مرحله تفکر :
در این مرحله، هنگام خواندن، ساختن سؤال ها و ایجاد ارتباط بین دانسته‌های خود ، درباره مطلب فکر کنید.
- مرحله از حفظ گفتن :
در این مرحله ، باید از حفظ و بدون مراجعه به کتاب ، به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخت و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده پاسخ دهد. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخشهای یک فصل به اتمام رسید به مرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می‌شویم.
- مرحله مرور کردن :
این مرحله که مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصل انجام می‌گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله ، پاسخگوئی به سؤالات و تمرینات پایان فصل است. اجرای این مرحله می‌تواند مقداری از اضطراب امتحان را کاهش دهد.
***
2-  روش دقیق خوانی :
هدف این مرحله ؛ نگهداری مطالب کامل و دقیق درک شده و به صورتی سازمان یافته و منظم در حافظه است. برخی از فنون و روش های موجود که می‌تواند به روش دقیق خوانی کمک کند عبارتند از : تکنیک سازماندهی مطالب، تکنیک خلاصه برداری و تکنیک علامت گذاری در متن.
الف ـ  تکنیک خلاصه برداری :
به نوشتن عبارت ، مفاهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته ، بطوری که در مرور مطالب ، با نگاه کردن و خواندن خلاصه‌ها ، همه مطالب خوانده شده را یادآوری کند. یک روش بسیار مطلوب این است که از خلاصه‌ها نیز دوباره خلاصه برداری شود.
ب ـ تکنیک سازماندهی مطالب :
این تکنیک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولت در بازیابی مطالب آموخته شده می‌شود. برای سازماندهی مطالب ، استخراج 3 بخش از متن اصلی مورد مطالعه لازم است که عبارتند از :
1- موضوع اصلی (  موضوعی که تمامی مطالب را در بر می‌گیرد و بقیه مطالب حول و حوش آن می‌چرخد. )
2- نکته‌های اصلی ( خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم هستند که در مجموع موضوع اصلی را می‌سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است. )
3- نکات جزئی ( اطلاعات جزئی‌تری هستند که به صورت مثال ها ، نمونه‌ها ، عکس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح می‌گردند. )
ج ـ تکنیک علامت گذاری در متن :
در این تکنیک ، علامتهایی را بر روی متن اصلی انجام داده ، از قبیل علامت گذاری به شکلهای مختلف در متن ، خط کشیدن زیر عبارات مهم ، حاشیه نویسی و ... ، این موارد بسته به سلیقه‌های افراد متفاوت می‌باشد. اما نکته مهمی که در هر نوع علامت گذاری حائز اهمیت است این که ؛ بهتر است همانند تکنیک سازمان دهی ، مطالب را در سه دسته مجزا ( موضوع اصلی ، نکته اصلی ، موارد جزئی ) قرار داده و آنها را با علامت های مختلف نشان دهید.
***
3-  خواندن بدون نوشتن :
این روش ، روش نادرستی در مطالعه است.  در مطالعه باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد؛ با چشمان خود مطالب را خواند، و در زمان مورد نیاز ، مطالب را حتی بلند بلند ادا و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و  حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ،  خصوصا" قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا" به خاطر سپرد.
***
4-  خط کشیدن زیر نکات مهم :
این روش نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش ، بعضی از افراد بجای آنکه تمرکز و توجه بروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند. ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد. حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملاً درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب به دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند.
***
5-  حاشیه نویسی :
بازنویسی مطالب مهم در حاشیه کتاب است. این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
***
6-  خلاصه نویسی :
در این روش ، شما مطالب را می خوانید و آنچه را که درک کرده اید، به صورت خلاصه بر روی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب و از روشهای قبلی بهتر است. چرا که در این روش ، ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید، اما بازهم بهترین روش برای مطالعه نیست.
***
7-  کلید برداری :
کلید برداری ؛ روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است. در این روش، شما بعد از درک مطالب ، به صورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی ؛ کوتاهترین، راحت ترین ، بهترین و پرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله به خاطر آورده می شود.
***
8- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز :
بهترین شیوه برای یادگیری خصوصاً فراگیری مطالب درسی ، شیوه " خلاقیت و طرح شبکه ای مغز " است . در این روش، شما مطالب را می خوانید، بعد از درک حقیقی آنها، نکات مهم را به زبان خودتان و به صورت کلیدی یادداشت و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسید ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید. ) تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده و با دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید.  این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش ، درس خواندن را بسیار آسان و بازده مطالعه را افزایش می دهد.
*****
* سایر نکات در مورد " مطالعه صحیح " :
- قبل از شروع مطالعه ، حتماً هدفتان را مشخص کنید. این هدف می‌تواند لذت بردن از یک رمان یا کتاب داستان،‌ فهمیدن و درک یک مطلب، شرکت در کنکور یا آمادگی برای امتحان و ..... باشد.
- برای مطالعه مطالب، بهتر است در ابتدا به صورت کلی و اجمالی مرور کنید و سپس مطالعه جزئیات را شروع کنید.
- برای تصمیمات و کارهای روزمره خود برنامه‌ای را دنبال کنید. برنامه‌ریزی، همت و پشتکار، پله‌های موفقیت را تشکیل می‌دهند. پس طبق برنامه عمل کنید و از اینکه نتوانستید کل برنامه را در مدت زمان مقرر تمام کنید، مأیوس نشوید.
- گام نخست و اساسی در مطالعه، نحوه مطالعه است. هر وقت مطلبی را می‌خوانیم نخست باید معنای آن را درک کنیم. اکثریت عظیمی از خوانندگان کمتر به این موضوع اهمیت می‌دهند و فقط آن چه را که واضح است یا فکر می‌کنند فهمیده‌اند، مطالعه می‌نمایند.
-  مطالعه همانند انجام هر کار یا فعالیت دیگر، نیازمند استفاده از روش درست است. رشد و شکوفایی اندیشه، توانایی‌ها و فرهنگ هر انسان به کمیت و کیفیت مطالعه وابسته است. براساس بررسی ها یکی از دلایل افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان این است که شیوه مطالعه آنها بر طبق اصول صحیح مطالعه نیست و عدم رعایت اصل و بهداشت مطالعه موجب پایین آمدن سطح کارآیی و بازدهی انسان، تضعیف روحیه، کاهش اعتماد به نفس و خستگی و دلزدگی از مطالعه می‌شود. در دنیای امروز که مطالعه ضرورت پیشرفت است، نمی‌توان با همان روش‌های قدیم به مطالعه پرداخت.
-  در مطالعه همیشه تلاطم داشته باشد ( مطالعه فعال )، دریا هم اگر ساکت و آرام باشد به تدریج به مرداب تبدیل می‌شود. یادداشت‌ برداری، حاشیه‌‌نویسی، طبقه‌بندی وخلاصه نویسی و سازمان‌ دادن، برجسته ساختن نکات مهم مطالب مورد نظر، به زبان خود تکرار کردن مطالب و تصویر سازی ذهنی... ( مخصوصاً برای دروسی که نیاز به اندیشه و تفکر بیشتری دارد. ) از جمله فنونی هستند که انسان را در هنگام مطالعه ، فعال نگه می‌دارند و نتیجه آن بالا رفتن تمرکز حواس و سرعت عمل است.
- از تصاویر و نمودارهای کتابها حداکثر استفاده را بکنید و به آنها خوب دقت نمایید.
- مطالب دشوار را به قسمت‌های ساده و کوچکتر تقسیم کنید.
- تمرین کنید که مطلب را تند بخوانید، تندخوانی باعث صرفه‌جویی در وقت و تمرکز حواس می‌شود.
- بین میزان یادگیری با مدت زمانی که صرف آن می‌شود رابطه نزدیک وجود دارد. توصیه می‌شود که برای مطالعه وقت کافی در نظر بگیرید.
- از برخواندن مطلبی که قبلاً یاد گرفته‌اید برای شخص دیگری که بتواند اشتباهات شما را اصلاح و جا افتادگی‌های آن را گوشزد کند، بسیار مفید است.
- یکی از شگردهای یادگیری مطالب، استفاده از برگه نکته‌ها می‌باشد. یعنی نوشتن نکته‌ای دارای اهمیت خاص بر روی یک برگه و دادن تعریفی از آن به زبان خودتان، که برای یادگیری موثر می‌باشد.
- حتی‌الأمکان سعی کنید که مطالب را بفهمید و به خاطر بسپارید، زیرا مطالبی که طوطی‌وار حفظ شده‌اند، خیلی زود فراموش خواهند شد.
- میزان از دست دادن مطالب و فراموشی حافظه، در خواب به مراتب کمتر از بیداری است. بنابراین بعد از آموختن یک مطلب علمی و مشکل ( به خصوص قبل از امتحان ) مدتی استراحتی مطلق داشته باشید و با توجه به اینکه تحقیقات نشان داده است مطالعه در هنگام شب ( قبل از خواب ) و صبح زود، کارآمد است، بیشتر در این مواقع مطالعه مطالب جدید را انجام دهید.
- سعی کنید مطالب را به خاطر بسپارید و خلاصه آن را در ذهن خود تکرار کنید که یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مرحله در یادگیری درست، تکرار مطالب است.
- بین مطالب جدیدی که می‌خواهید یاد بگیرید و مطالبی که قبلاً آموخته‌اید ، پیوند برقرار کنید.
- یکی از نقش‌های مهم در مطالعه، علاقه است. اگر باعلاقه مطالب را بخوانید، آن را بهتر درک می‌کنید و بیشتر به خاطر می‌سپارید.
- سعی کنید که پس از مطالعه هر مطلب، خود را تقویت کرده و احساس رضایتمندی کنید.
- زمانی که حواس شما به چیز دیگری باشد، حافظه نمی‌تواند مطلبی را به خاطر بسپارد و یا به یاد آورد. پس برای به خاطر سپردن و به یاد آوردن هر مطلب باید تمرکز حواس داشته باشید.
- نکات به یاد سپرده شده را، مرتبط‌تر و منظم‌تر طبقه‌بندی کنید، زیرا باعث می‌شود مطالب بهتر در خاطر بماند و به یاد آوردن آنها راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود.
- هیچگاه و تحت هیچ شرایطی از مطالعه و یادگیری خودتان راضی نباشید و همواره برای بهتر شدن تلاش کنید.
- دانش باید عمیق باشد ؛ هر مطلبی را با دلیل و استدلال به خاطر بسپارید.
- تست زدن هیچ گاه نمی‌تواند جای یادگیری عمیق را بگیرد. معلوماتی که از راه تست زدن به دست می‌آید، چون معلوماتی غیرپیوسته و مجزا است، از نظر محتوایی بی‌ارزش بوده و در ذهن پایدار نمی‌ماند. دانش کسب شده از طریق تست زدن بیشتر جنبه حفظی دارد و فرد را به عادات تحصیلی نامطلوب سوق می‌دهد و برای آینده چنین فردی پایه مستحکم و قابل اعتمادی برای ادامه تحصیل نباید متصور باشیم.
-  همواره در پی خلق راه های جدید و تازه برای درست مطالعه کردن خود باشید و به روشهای فوق قناعت نکنید، ایجاد تازگی و طراوت به شما شور و شوق مضاعف می دهد.
******
 * مکان مناسب مطالعه :
-    مکان مطالعه باید  مناسب ، ساکت و آرام و بدور از سر و صدا و دور از عوامل مزاحم محیطی باشد.
-    مکان مطالعه باید ثابت باشد و ترجیحاً پشت میز باشد. مطالعه روی زمین، روی تخت یا در حال راه ‌رفتن معمولاً کارآیی چندانی ندارد، حتی گذشتگان نیز روی زمین درس نمی‌خوانده‌اند و از میزهای کوچکی برای کارهای خواندن و نوشتن خود استفاده می نموده اند.
-    نور اتاق مطالعه : نور لامپ مهتابی زیاد مناسب نیست و نور چراغ مطالعه به تنهایی هم مناسب نیست. بهتر است این دو را ترکیب کرد تا هنگام مطالعه، ترکیب طیف زرد و سفید مانع خستگی چشم‌ها بشود. ضمناً هنگام مطالعه باید پیرامونتان هم روشن باشد ( نه خیلی پرنور ) ، نه اینکه فقط محلی که درس می‌خوانید روشن باشد.
-    دمای اتاق مطالعه: دمای اتاق مطالعه باید حدود 25 درجه سانتی‌گراد باشد. منظور این است که بتوانید با لباس راحتی در اتاق خود راحت باشید؛ ولی اگر سرمایی هستید بهتر است لباس مناسب‌تری بپوشید و اتاق را زیاد گرم نکنید چرا که یکی از عوامل حواس‌ پرتی و ایجاد خواب‌آلودگی گرمای زیاد اتاق مطالعه است.
-    دکور اتاق مطالعه: دکور اتاق هرچه ساده‌تر و ثابت‌تر باشد بهتر است؛ به عبارت بهتر، دائماً دکور اتاق را تغییر ندهید. سعی کنید به یک وضعیت عادت کنید. در ضمن چیزی که تداعی‌کننده خاطره خاصی باشد در اتاقتان نصب نکنید ؛ مثل عکس، پوستر یا مجسمه ای که شما را یاد چیزی بیندازد. رو به دیوار قرار بگیرید و درس بخوانید؛ چون هر قدر فضای دیدتان محدودتر باشد حواستان کمتر پرت می شود.
-    بهتر است محلی که در آن مطالعه می‌شود با رنگ سبز نقاشی شده باشد.
-    بهتر است در اتاق مطالعه ، گل های طبیعی با رنگهای سبز و زرد موجود باشد.
-    محل مطالعه نزدیک به آشپزخانه نباشد.
-    برتری خانه بر کتابخانه: بهترین جا برای درس خواندن منزل است ولی اگر به هر دلیلی نمی‌توانید در خانه درس بخوانید ( چه به دلیل جمعیت زیاد و سر و صدا، چه سکوت بیش از حد و ... ) می‌توانید از کتابخانه‌ها و فرهنگسراها استفاده کنید. فقط توجه داشته باشید که در کتابخانه، به جای خواندن درس وقتتان را صرف امور دیگر نکنید، به عبارت دیگر وقت تلف نکنید.
-   درس‌خواندن با موسیقی گوش‌دادن جور در نمی‌آید. هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. پس سعی کنید اگر عادت دارید با موسیقی درس بخوانید، حتما این عادت را کنار بگذارید.
-    مکان مناسب در مطالعه ، باعث تمرکز بهتر روی موضوع مطالعه می‌شود. بعضی افراد محل و زمانی را برای مطالعه انتخاب می‌کنند که بسیار شلوغ و پر سرو صدا است و بعضی از افراد رختخواب را برای مطالعه انتخاب می‌کنند و توقع یادگیری سطح مطلوب را دارند، ولی از این حقیقت غافلند که این محل ها بدترین محل برای مطالعه است.
- ....
*****
* زمان مناسب مطالعه :
برای مطالعه ، زمان خاصی وجود ندارد ، هر وقت راحت بودید، همان موقع بهترین زمان برای درس‌خواندن است. حالا ممکن است این زمان 3 صبح یا 12 شب باشد.
مهم این است که شما در چه زمانی راحت‌تر درس می خوانید. ولی 3 زمان در یادگیری خیلی مهم است که بهتر است در این زمان‌ها درس بخوانید :
1-    اول صبح:
به دلیل اینکه تازه از خواب بیدار شده‌اید و ذهنتان مانع قبلی ندارد، آماده است و مطالب را به راحتی در خود نگه می‌دارد. پس در برنامه روزانه خود طوری عمل کنید که حتما اول صبح‌ها نیم یا یک ساعت بتوانید درس بخوانید. بهتر است درس‌های سخت را اول صبح بخوانید.
2-    آخر شب:
به دلیل اینکه بعد از درس می‌خوابید و مانع بعدی ندارید، مطالب فرصت پیدا می‌کنند تا از نیمکره راست که جایگاه حافظه کوتاه‌مدت است وارد نیمکره چپ بشوند که جایگاه حافظه بلندمدت است. برای همین یادگیری افزایش پیدا می‌کند. حیف است که شب‌ها جلوی تلویزیون بخوابید. سعی کنید روی دفتر و کتاب خوابتان ببرد. آخر شب، درس‌های دوست‌داشتنی را بخوانید نه درس‌هایی که حکم لالایی دارند و‌ می‌خوانید و می‌خوابید.
۳-  دو ساعت قبل از غروب آفتاب:
به دلیل کاهش اشعه کیهانی و نوع رابطه خورشید با زمین، اختلال حواس کم می‌شود. پس سعی کنید این زمان را صرف امور پیش پا افتاده نکنید. به طور مثال اگر می‌خواهید اتاقتان را مرتب کنید به جای قبل از غروب بعد از غروب این کار را انجام دهید.
    بطور کلی ؛ درس هایی که نیاز به حفظ کردن ندارند بلکه به فکر کردن نیاز دارند، باید موقع صبح خوانده شود و درس هایی که نیاز به حفظ کردن دارند باید موقع شب و قبل از خواب و استراحت مطالعه شوند.
***
* کی درس نخوانیم ؟
-    با شکم پر درس‌ نخوانید. بین شروع مطالعه و وعده‌‌های غذایی مثل نهار و شام حداقل نیم ساعت فاصله باشد.
-     با شکم خالی درس‌ نخوانید. اگر گرسنه‌اید ولی قسمتی از درستان هم مانده، اشکالی ندارد یک میوه یا شیرینی میل و سپس برگردید و درستان را بخوانید.
-      با اعصاب خرد ، استرس و ناراحتی درس نخوانید.
*****
* چند توصیه مهم :
1-    حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند، بیش از 30 دقیقه نیست، یعنی باید سعی شود حدود 30 دقیقه بروی یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود 10 الی 15 دقیقه استراحت نمود سپس مجدداً با همین روال ،  مطالعه را ادامه داد.
2-    پیش از مطالعه ، از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائید چون پس از صرف غذای سنگین بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش می شود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و لذا خونرسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته می شود . از مصرف دارو ، غذاهای قندی ، نوشابه های گازدار و ... که قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند، بپرهیزید.
3-  ذهن آدمی با هوش است ، اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و به یادسپاری مطالب می کند و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید و هم گوش دهید. پس در حین مطالعه ، ابتدا یادداشت برداری ننمائید.
4-   " اصلاح و تغییر عادتها و شیوه های غلط در مطالعه " به عنوان یکی از شرایط مطالعه صحیح است ، برای آنکه مطلبی کاملا آموخته شده و با اندوخته‌های قبلی ، پیوند یابد، باید حتماً معنا داشته باشد، در این صورت ، احتمال یادگیری بیشتر ، و احتمال فراموشی کمتر خواهد شد. اولین قدم در این راستا آن است که با اندکی تفکر ، عادتهای نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادتهای مطلوب جایگزین آن گردد.
5-  حذف عوامل مزاحم فکری هم در مطالعه، دارای اهمیت ویژه ای در میزان یادگیری است ؛ مواردی که بخش زیادی از وقت و فعالیت ذهنی را به خود مشغول می‌دارند که هیچ رابطه ای با موضوع مطالعه ندارند، مانند : رفتار معلمان ، شوخی ها و برخوردهای دانش آموزان و همکلاسی ها ، خیال پردازی ها و آرزوها ، مشکلات و ... ، اینها برخی از موضوعاتی هستند که موقع مطالعه اگر به آنها فکر شود از کارآیی مطالعه می‌کاهد. بنابراین توصیه کلی این است که ذهن خود را از افکار مختلف پاک کنید تا بر روی موضوع مورد مطالعه تمرکز نمایید و اگر دیدید که در این زمان ، نمی توانید تمرکز لازم را داشته باشید ، مطالعه را کنار بگذارید و زمانی مطالعه را شروع کنید که سرحال، علاقمند و متمرکز هستید.