نمونه سوالات زمین شناسی سوم تجربی
تمامی نمونه سوالات با فرمت pdf تهیه شدهاند و با نرم افزار Adobe reader قابل مشاهده هستند. برای دریافت و ذخیره سوالات در رایانه خود روی لینک مربوط به دریافت سوال کلیک راست نموده و گزینهی save target as را انتخاب نمایید.
نمونه سوالات ریاضی 3 سوم تجربی
تمامی نمونه سوالات با فرمت pdf تهیه شدهاند و با نرم افزار Adobe reader قابل مشاهده هستند. برای دریافت و ذخیره سوالات در رایانه خود روی لینک مربوط به دریافت سوال کلیک راست نموده و گزینهی save target as را انتخاب نمایید.
نمونه سوالات فیزیک 3 سوم تجربی
تمامی نمونه سوالات با فرمت pdf تهیه شدهاند و با نرم افزار Adobe reader قابل مشاهده هستند. برای دریافت و ذخیره سوالات در رایانه خود روی لینک مربوط به دریافت سوال کلیک راست نموده و گزینهی save target as را انتخاب نمایید.
نمونه سوالات مبانی کامپیوتر سوم ریاضی
تمامی نمونه سوالات با فرمت pdf تهیه شدهاند و با نرم افزار Adobe reader قابل مشاهده هستند. برای دریافت و ذخیره سوالات در رایانه خود روی لینک مربوط به دریافت سوال کلیک راست نموده و گزینهی save target as را انتخاب نمایید.
کلیدهاى بهداشتى یادگیرى .
درست راه بروید
آیا تا به حال به راه رفتن خود دقت کردهاید؟ آیا تا به حال دوستانتان در مورد فیزیک بدنى شما در هنگام راه رفتن با شما صحبتى کردهاند؟ آیا از این گروه آدمهایى هستید که با گردنى افراشته و سینهاى فراخ و کمرى راست راه مىروند یا از آن گروهى هستند که پشت خود را خم مىکنند و سینه را به تو مىکشند و گردن خم مىکنند؟ تصور شما از دیدن این دو گروه چیست و چه احساسى به شما دست مىدهد؟
اغلب ما از دیدن گروه اول، حس اعتماد به نفس، توانایى، جوانى و شادابى پیدا مىکنیم و با دیدن گروه دوم به یاد خجالت و شرم، ناتوانى و شکست مىافتیم. این تصورات بسیار به حقیقت نزدیکند.
حقیقت آن است که نوع راه رفتن و ایستادن ما در توانایىها و روحیه ما تأثیر به سزایى دارند و این امر دلایل علمى بسیار محکم و ثابت شدهاى دارد.
وقتى که سینه را به تو مىکشیم و پشت را خم مىکنیم، در واقع ظرفیت قفسه صدرى را کاهش مىدهیم و حجم مفید و مؤثر ریه را کم مىکنیم. با این کار، متأسفانه از میزان اکسیژن ورودى به ریهها مىکاهیم و حجم فضاى مرده و انباشته از دى اکسید کربن سیاه و زیانبار را افزایش مىدهیم.
در حالت سلامت، اکسیژن ورودى به ریهها، شاخصى براى اکسیژن شناور در خون و اکسیژنى است که به اندامهاى مختلف و از آن جمله مغز و اعصاب مىرسد.
وقتى که فردى پشت را راست نگه مىدارد و قفسه سینه را بیرون مىدهد، در واقع بر ظرفیت طبیعى ریههاى خویش مىافزاید و بیشتر از سهمیه خود اکسیژن دریافت مىکند. این امر موجب مىشود که اکسیژن بیشتر به خون و به مغز او برسد و احساس نشاط و شادابى و توانایى کند؛ زیرا همه سلولهاى مغزى و در واقع همه سلولهاى بدن او پیغام مىفرستند که آماده انجام هر کارى که از آنها خواسته شود، هستند. آنها در اوج توانایىاند و این به انسان اعتماد به نفس مىدهد و روحیهاى عالى براى یادگیرى و به کارگیرى ایجاد مىشود.
پس، از فردا در شیوه راه رفتن خود بیشتر دقت کنید. سر را بالا بگیرد؛ گردن و ستون فقرات خود را راست کنید و عمیق نفس بکشید. مىدانید چه احساسى خواهید داشت؟ احساس قدم زدن در یک باغ پر گل و این اثر اکسیژن است.
آرام و عمیق نفس بکشید
یک نفس آرام و عمیق خیلى از توانایىهاى شما را به شما باز مىگرداند. تواناىهایى که در اوج اضطراب و آشفتگى فکرى به تاراج مىروند و دست شما را خالى مىگذرند. اگر در چنین لحظههایى احساس درماندگى و خستگى فکر مىکردید و ناتوانایى بر شما غلبه کرد، مفیدترین کار، یک نفس عمیق و آرام است.
انسان در هنگام اضطراب، ناخودآگاه نفسهاى سطحى و تند مىکشد و به این وسیله بدن خود را دچار آلکالوز مىنماید. آلکالوز که پدیدهاى سیستمیک و ناشى از بالا رفتن ®PH¯ خون است، منجر به اثرات منفى، خصوصاً در سیستم مغز و اعصاب مىگردد و آرام آرام سطح هوشیارى و توجه ما را کاهش مىدهد.
این مسأله ممکن است تا آن جا پیش رود که تنفس سطحى و تند به بیهوشى کامل و یا غش منجر شود و چنانچه شما نیز بارها شاهد این قضیه بودهاید، برخى افراد وقتى دچار بحران یا مشکل لاینحلى مىگردند، ناخودآگاه غش مىکنند.
بر عکس این اتفاق، آن گاه رخ مىدهد که شما با تسلط بر خود، یک لحظه از بحران فاصله بگیرید و آرام و عمیق نفس بکشید. این امر موجب مىشود تا اکسیژن مناسب وارد خون شما گردد و سیستم اعصاب شما را تغذیه نماید و قدرت تصمیمگیرى و تمرکز شما را باز گرداند و علاوه بر اینها از کاهش سطح هوشیارى و توجه عمومى شما نیز جلوگیرى به عمل آورد.
پس به یاد داشته باشید که:
- هنگامى که استاد در فهرست اسامى به دنبال کسى مىگردد تا از او سؤال کند،
- وقتى که سؤالات امتحانى را یک به یک مىخوانید و هیچ جوابى در ذهن شما شکل نمىگیرد،
- وقتى که بادوستان خود درباره یک مطلب علمى بغرنج به سختى بحث و گفت و گو مىکنید،
- وقتى که خداى ناکرده گرفتار یک دعواى نفسگیر یا خشم و عصبانیت شدید مىشوید،
اولین کارى که باید انجام دهید، چند نفس آرام و عمیق است.
مطمئن باشید که روند همه جریانات فوق، به نحو مطلوبى تغییر خواهد کرد.
هواى خوب، نور خوب، دماى خوب
مکانى که براى مطالعه انتخاب مىکنید، چه تأثیرى در میزان یادگیرى شما مىگذارد؟ این یک سؤال مهم است.
محیطى که به عنوان محل مطالعه انتخاب مىشود، باید چند ویژگى مهم داشته باشد تا توانایى و قدرت فراگیرى شما را افزایش دهد. این ویژگىها عبارتند از:
1- فراموش نکنید که سلولهاى مغز شما نفس مىکشند و هر موجودى که نفس مىکشد، در شرایط فقر اکسیژن، خسته و ناتوان شده، از کار خواهد افتاد. تهویه مناسب در محل مطالعه، یکى از اساسىترین شرایطى است که ناگزیر و اجتنابناپذیر است. وقتى که میزان اکسیژن موجود در فضایى که شما در حال مطالعه در آن هستید، مناسب و کافى باشد، شما به راحتى نفس مىکشید و براى دریافت اکسیژن به سیستم تنفسى خود هیچ زحمتى نمىدهید. شما ناخودآگاه و نامحسوس، نفس مىکشید و احساس رضایت درونى دارید. پس براى عملیات اکسیژنگیرى، انرژى مضاعفى را صرف نمىکنید و انرژى مورد نیاز براى مطالعه و تمرکز جسمى و درونى لازم را براى یادگیرى تلف نمىکنید. از طرفى سلولهاى مغزى براى عملیات فراگیرى و به حافظه سپارى مطالب، نیازمند مصرف اکسیژن هستند. این نیاز در موقع یادگیرى بسیار بیش از هر زمان دیگرى است. یادگیرى صحیح و مؤثر، وابسته به حضور مقادیر کافى اکسیژن و گلوکز است و بدون این دو، هر گونه فعالیتى در جهت فراگیرى ناکام خواهد ماند.
2- فراموش نکنید که شما نوشتارى را فرا مىگیرید که آن را به خوبى و وضوح ببینید. این، یک امر مسلم است که اگر درست و واضح صفحه کتاب خود را نبینید، به خوبى آن را به خاطر نمىسپارید. نور مناسب، شرط واجب دیگرى است که در مکان مطالعه نباید نادیده گرفته شود. در نور کم و نامناسب، چشمان شما براى دیدن خطوط و کلمات تلاش بیشترى مىکنند و از عضلات خود کار بیشترى مىکشند؛ پس زودتر خسته مىشوند و نیاز به استراحت پیدا مىکنند و شما مجبور مىشوید مطالعه را متوقف کنید. در نور کم و نامناسب، بسیارى از مطالبى که ناخودآگاه در میدان دید ما قرار مىگیرند و ما بدون اراده آنها را وارد ذهن خود مىکنیم نیز در تاریکى قرار مىگیرند و میزان فراگیرى نامحسوس ما کاهش مىیابد. امروزه ما مىدانیم که انواع فراگیرى نامحسوس از مهمترین راههاى یادگیرىاند و کمک به گسترش آنها، بر توانایىهاى ما مىافزاید. نور کم و نامناسب علاوه بر همه اینها، موجب خوابآلودگى و احساس کسالت نیز مىشود و این یکى از معضلات آشناى ساعات مطالعه است؛ پس براى آن که هنگام مطالعه چرت نزنید، نور کافى و مناسبى براى مکان مطالعه خود انتخاب کنید.
3- فراموش نکنید که هر سلول زندهاى در گرما آب از دست مىدهد و چروکیده مىشود و در سرما به تکاپو و صرف انرژى مىافتد تا زنده بماند. حرارت مناسب، یکى دیگر از ویژگىهاى ضرورى مکان مطالعه است.
بدن ما در گرماى شدید شروع به تعریق مىکند، کم آب مىشود گردش خون آن با مشکل مواجه مىشود، کسل و خوابآلوده مىگردد و سرانجام تمرکز خود را از دست مىدهد. در سرما نیز سلولهاى بدن ما براى تعادل دماى درونى بدن، مجبور به صرف انرژى بیشترى براى گرماسازى درونى مىشوند و جریان مصرف انرژى را از سلولهاى مغزى به سمت ماهیچهها و اعضاى درونى منحرف مىسازند و میزان توانایى ذهنى و قدرت یادگیرى ما کاهش مىیابد. بهترین شرایط حرارتى براى محل مطالعه، دمایى نزدیک به دماى بدن یا چند درجه خنکتر است که موجب نشاط و هوشیارى مىشود.
مطالعه اثربخش
مقدمه
آیا تاکنون به این موضوع فکر کردهاید که هنگام مطالعه از چه روشی استفاده میکنید؟ یک روش مطالعه صحیح و اصولی میتواند بسیاری از مشکلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسیهای بعمل آمده گویای آن است که افرادی که در زمینه تحصیل موفق بودهاند، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری (learning) مسئلهای است که در سراسر طول زندگی انسان بویژه در دوران دانش آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد. چرا که دانش آموزان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است.
شاید به افرادی برخورده باشید که میگویند: همه کتابها و جزوهها را میخوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش میکنم، یا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون با اینکه همه مطالب را میخوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا ... . بسیاری از اینگونه مشکلات به نداشتن یک روش صحیح برای مطالعه باز میگردد. عدهای فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا میکنند، بطوری که یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دور میدارند. این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی میشود، در واقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی که نمیتوانیم و نباید از آن دور باشیم.
برای آنکه مطلبی کاملا آموخته شده و با اندوختههای پیشین پیوند یابد، باید حتما معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی کمتر خواهد شد. بنابراین قبل از اینکه خود را محکوم کنیم به نداشتن استعداد درس خواندن ، کمبود هوش ، کمبود علاقه ، عدم تونایی و سایر موارد ، بهتر است نواقص خود را در مطالعه کردن بیابیم و به اصطلاح آنها بپردازیم. در اینصورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندکی تفکر عادتهای نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادتهای مطلوب جایگزین آن گردد.
برای تغییر عادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت:
1. آگاهی (درباره موضوع)
2. علاقه
3. ارزیابی (ارزیابی اطلاعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعیتهای موجود)
4. آزمایش (بکار بستن فکر)
5. مطابقت خود با فکر تازه و اختیار و قبول آن
انواع روشهای مطالعه=-
روش پس ختام
این روش یکی از مهمترین و معروفترین روشهای بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.
مراحل پیش خوانی
در این مرحله کتاب یا مطلب بصورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصلها ، خواندن سطحی فصل ، توجه به تصاویر ، بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصلها میباشد. هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگر میباشد.
مرحله سؤال کردن
پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی ، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری میگردد.
مرحله خواندن
در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته ، که هدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوی به سؤالات مرحله قبل میباشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب میتوان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره جست.
مرحله تفکر
در این مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ایجاد ارتباط بین دانستههای خود ، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.
مرحله از حفظ گفتنی
در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود کرده ، در غیر اینصورت لازم است که مجددا به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام میگیرد و وقتی بخشهای یک فصل به اتمام رسید به مرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد میشویم.
مرحله مرور کردن
این مرحله ، که مرحله آزمون نیز میباشد، در پایان هر فصل انجام میگیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله پاسخگوئی به سئوالات و تمرینات پایان فصل است: اجرای این مرحله میتواند مقداری از اضطراب امتحان را کاهش دهد.
روش دقیق خوانی
هدف از این مرحله این است که مطالب کامل و دقیق درک شده و بصورتی سازمان یافته و منظم در حافظه نگهداری شود. برخی از فنون موجود که میتواند به روش دقیق خوانی کمک کند عبارتند از:
تکنیک خلاصه برداری
به نوشتن عبارت ، مفاهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته ، بطوری که در مرور مطالب ، با نگاه کردن و خواندن خلاصهها ، همه مطالب خوانده شده را یادآوری کند. یک روش بسیار مطلوب این است که از خلاصهها نیز دوباره خلاصه برداری شود.
تکنیک سازماندهی مطالب
این تکنیک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولت در بازیابی مطالب آموخته شده میشود. برای سازماندهی مطالب استخراج سه بخش از متن اصلی مورد مطالعه لازم است که عبارتند از:
• موضوع اصلی: موضوعی که تمامی مطالب را در بر میگیرد و بقیه مطالب حول و حوش آن میچرخد.
• نکتههای اصلی: خطوط و اندیشههای اصلی و مهم هستند که در مجموع موضوع اصلی را میسازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.
• نکات جزئی: اطلاعات جزئیتر هستند که بصورت مثالها ، نمونهها ، عکس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح میگردند.
تکنیک علامت گذاری در متن
در این تکنیک علامتهایی را بر روی متن اصلی انجام داده ، از قبیل علامت گذاری به شکلهای مختلف در متن ، خط کشیدن زیر عبارات مهم ، حاشیه نویسی و ... ، این موارد بسته به صلیقههای افراد متفاوت میباشد. اما نکته مهمی که در هر نوع علامت گذاری حائز اهمیت است این است که ، بهتر است همانند تکنیک سازمان دهی ، مطالب را در سه دسته مجزا (موضوع اصلی ، نکته اصلی ، موارد جزئی) قرار داده و آنها را با علامتهای مختلف نشان دهید.
در کنار روش مطالعه عوامل محیطی نیز در میزان یادگیری تأثیر دارد. یک محیط مناسب باعث توجه و تمرکز بهتر و بیشتری میشود.
حذف عوامل مزاحم فکری
مواردی هست که بخش عظیمی از وقت و فعالیت ذهنی را موضوعاتی به خود مشغول میدارند که هیچ رابطه با موضوع ندارند، موضوعاتی مانند: رفتار معلمان و استادان ، افزایش شهریه و نوع رفت و آمد و … برخی از موضوعاتی هستند که موقع مطالعه اگر به آنها فکر شود از کارایی مطالعه میکاهد. برخی حتی خیال پردازیهایشان را موقع مطالعه انجام میدهند؛ که به شدت فکر را آشفته کرده و تمرکز را از بین میبرد. توصیه کلی این است که اگر ذهن خود را از افکار مختلف پاک کنید تا بر روی موضوع مورد مطالعه تمرکز کنید، مطالعه را کنار بگذارید و زمانی مطالعه را شروع کنید که سرحال ، علاقمند و متمرکز هستید.
فراهم کردن محیط مناسب
محل و مکانی که مطالعه در آنجا انجام میشود باید مناسب باشد. منظور از محل مناسب مکانی است که آرام ، ساکت و دور از عوامل مزاحم محیطی باشد، این باعث تمرکز بهتر روی موضوع مطالعه میشود. بعضی افراد محل و زمانی را برای مطالعه انتخاب میکنند که بسیار شلوغ و پر سرو صدا است و بعضی از افراد رختخواب را برای مطالعه انتخاب میکنند و توقع یادگیری سطح مطلوب را دارند، ولی از این حقیقت غافلند که این محلها بدترین محل برای مطالعه است.
مطالعه چرا و چگونه!؟
نویسنده: مصطفی جوادزاده-لیسانس مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
یکی از پیش نیازهای مهم رشد و توسعه فرهنگی و اجتماعی و حتی اقتصادی داشتن جامعه ای اهل کتاب و مطالعه است.
دستیابی به چنین جامعه ای به برنامه ریزی هدفمند و آزموده و به استمرار آن نیازمند است.
اهمیت بررسی جایگاه مطالعه از آنجا ناشی می شود که کتاب به منزله گنجینه های عظیم دانش بشری - اعم از آثار جدید و آثار قدیم - به عنوان یک منبع معتبر و قابل استفاده، همواره مورد توجه قرار گرفته است.
سازمان آموزش علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در بسیاری از کنفرانس های خود اساس توسعه اقتصادی را گسترش کتاب و برنامه ریزی درازمدت آموزش دانسته است؛ شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل نیز کتاب را یکی از وسایل لازم عمران و پیشرفت ملت ها دانسته است (ابرامی، 1357)
در اوایل قرن 20 مسئله مطالعه، علاقه مندی و عادت آن بیشتر جنبه تفنن و سرگرمی داشت و تنها اهل ادب و تحقیق خود را محتاج به مطالعه مرتب و مداوم می شمردند. تحول اقتصادی و عظیمی که در امر پیشرفت علم و صنعت در کشورهای مترقی جهان ایجاد گردید، با تعمیم تعلیمات عمومی که نتیجه نیازمندی های شدید به کارگران و افراد متخصص برای گرداندن چرخ عظیم صنعت بود، این مسئله (مطالعه) را از حالت انفرادی خارج و به مسئله عمومی و پایه ای از تحصیل و تربیت مبدل کرد (امیرهادی، 1383)
رشد سالانه آزاد شدن اطلاعات در دنیا و همچنین سرعت رو به رشدی که جریان اطلاع رسانی و کسب اطلاعات به خود گرفته است، این نیاز را شامل می شود که تمامی کسانی که می خواهند خود را با ا ین روند رو به پیشرفت، همسو کنند، باید خود را در جریان این دریای عظیم و پهناور جستجو کنند و این امر با ایجاد رغبت و عادت کردن به مطالعه و کتابخوانی میسر خواهد شد.
نقطه آغازین این حرکت عظیم فرهنگی، آشنایی والدین، مربیان و دست اندرکاران مسائل تعلیم و تربیت با نقش کتاب و مطالعه در زندگی فردی و اجتماعی بوده. و همچنین آگاهی دادن آنان از روش های مختلف ایجاد روحیه عادت به مطالعه، روش مطالعه صحیح و یادگیری بهتر در کودکان و نوجوانان است.
از آنجا که والدین و مربیان تاثیر زیادی در تعلیم و تربیت فرزندان خود دارند، باید شرایط و موقعیت های مختلف را به خوبی بشناسند برهمین اساس راه و روش صحیح را در پیش بگیرند و این راه تضمین کننده موفقیت آنها در این زمینه خواهد بود.
مهمترین عامل پرداختن به این موضوع در این نوشتار احساس نیازی بود که اول در خود سپس در میان قشر جوان و بخصوص دانشجویان احساس می شد که راه تحصیل و کتابخوانی در دوره های آموزش عالی و در درک و فهم مطالب کتاب ها دچار مشکل هستند.
باتوجه به مشکلات ذکر شده که متخصصان آموزشی اذعان دارند “هیچ مهارتی برای بشر پرارزش تر از مهارت در خواندن، مطالعه و سودجستن از آن نیست” (حمدی پور، 1380)
تعاریف مطالعه:
در لغت نامه دهخدا، مطالعه به معنای نگریستن بر هر چیزی برای واقف شدن به آن و تامل و تفکر و اندیشه، نظر به دقت است و مطالعه کردن به معنی نگریستن در چیزی برای وقوف بر احوال آن آمده است.
در فرهنگ معین، مطالعه یعنی خواندن کتاب یا نوشته ای و فهمیدن آن، قرائت نوشته ای برای درک آن ذکر شده است.
در فرهنگ علوم رفتاری مطالعه به 3 عامل زیر به کار رفته است:
-1 به کار بردن عقل یا ذهن برای یک مسئله یا موضوع
-2 رشته ای از یادگیری است
-3 بحث و بررسی درباره یک موضوع، یا یک بحث خاص و یا گزارش درباره تحقیق
در تعاریف موجود دیگر، مطالعه را به 2 بخش تقسیم می کند. مطالعه در معنا و مفهوم وسیع آن، همان ارتباط است. ارتباط با دنیای تازه به وسیله آثار به جا مانده از دیگران، آثاری که نشان دهنده طرز تفکر آنان و شامل آثار تاریخی و جغرافیایی، هندی و غیره است، در قسمت دوم، مطالعه رادر معنای خاص آن بیان می نماید که عبارت است از ارتباط با افکار دیگران به وسیله کتاب یا هر نوع نوشته دیگر.
نکته ای که در میان تعاریف بالامستتر است، قصد و عمد در انجام این عمل (مطالعه) است. یعنی مطالعه فرایندی هدفمند و بنا به میل شخصی می تواند به هر سویی کشانده شود و بستگی به نوع علاقه و کشش درونی شخص دارد. علاقه ای که فرد در زندگی به ورزش بدمینتون دارد باعث می شود که به خواندن و مطالعه مجلات و روزنامه های تخصصی بپردازد یا همچنین در مسائلی که فرد درگیر آن است، چه در شغل که باعث می شود فرد اطلاعات مربوط به آن شغل را از مجلات یا از سایت های مختلف جستجو کند، مانند اطلاعات بازار بورس و هنر، آشپزی و ...
انواع مطالعه:
در تعاریف عملیاتی مطالعه را به 2 صورت می توان مشخص و متمایز کرد (البته باتوجه به موارد مورد مطالعه)
الف) کتب درسی و منابع درسی: که عبارتند از کتاب های درسی که از طرف سازمان آموزش و پرورش برای همه دوره های تحصیلی و مقاطع 3 گانه و پیش دانشگاهی و همچنین مقاطع قبل از آنها (ابتدایی، راهنمایی) تعیین گردیده است و دانش آموزان باید در طول سال تحصیلی فقط این کتاب ها را برای وارد شدن به مقاطع بالاتر پاس کنند. در مقاطع آموزش عالی، کتب و منابعی که مورد نظر اساتید می باشد که اکثرا تالیفی یا ترجمه است و برای گذراندن واحد درسی و اخذ امتحان به دانشجویان معرفی می گردد.
ب) مطالعه منابع غیردرسی: روزنامه، مجلات، کتاب داستان، رمان، اطلاعات عمومی و .. مشخصه اصلی این منابع را می توان، افزایش اطلاعات شخصی و آگاهی فردی عنوان کرد و نوع آن بستگی به علایق فرد دارد.
تفاوت انواع مطالعه
چنانچه در تعاریف بالاقید شده است، مشخص است که در مطالعه منابع درسی انعطاف پذیری نسبت به منابع غیردرسی کمتر است. در نحوه انتخاب، در کتاب های درسی تعیین منابع توسط سازمان آموزش و پرورش و در آموزش عالی توسط اساتید صورت می گیرد، ولی در مطالعه منابع غیر درسی انتخاب کننده فرد و با علاقه او صورت می گیرد. ولی در جامعیت منابعی که توسط سازمان آموزش و پرورش و اساتید مشخص می شود، به نسبت از منابعی که فرد انتخاب می کند جامعیت بیشتری دارد (باتوجه به تجربه.)
ممکن است در کتاب ها و منابع درسی که برای دانش آموزان و دانشجویان تعیین و مشخص می گردند تمام مطالب منابع، در طول سال تحصیلی و ترم مطالعه نشود و شاید مطالب مهم مطالعه نشود و ابتر بماند. ولی در مطالعه منابع غیردرسی باتوجه به مطالب عرضه شده این امکان به نسبت کمتر است.
روش های مطالعه
مطالعه ثمربخش از 2 عامل متاثر است، یکی علاقه نسبت به مطلب خواندنی، دیگری کاربرد ماهرانه فنون مطالعه، علاقه نسبت به مطالب خواندنی سبب می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد، مطالعه بیشتر منجر به بهتر شدن فنون مطالعه می شود، کاربرد فنون بهتر، مطالعه را آسانتر، سریع تر و لذت بخش تر می سازد، در نتیجه علاقه خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد و سبب می شود تا او به مطالعه بیشتر بپردازد، از خواندن مطالبی که نباید بخواند دوری نکند و در زمان کمتر مطالب بیشتری را بخواند (سیف، 1379.)
کی. پی بالدریج از متخصصین آموزشی در کتاب روش های مطالعه، این روش ها را به 7 گروه تقسیم می کند.
-1 خواندن اجمالی:
هدف از خواندن اجمالی، دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب و کشف کردن ساختمان مواد و مطالبی در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد است. روش خواندن اجمالی، مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات، در این روش مطالعه، در جستجوی نکات کلیدی درباره مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبک مولف هستیم.
-2 تند خواندن:
هدف از تند خواندن یا سریع خواندن یک کتاب، کسب یک آشنایی کلی، با مطالب کتاب از طریق مرور کتاب، با یک سرعت فوق العاده زیاد است. برای مرور کردن مطالبی که قبلاخوانده ایم و هنگامی که درک کمتری از مطالب، مورد نیاز است و وقت کمی موجود است، این روش توصیه می گردد.
روش تندخواندن بر فن دیدزدن مبتنی است. دیدزدن مستلزم یک حرکت منظم، همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است که فن دیدزدن امکان مرور مطالب را به طرزی بسیار سریع میسر می سازد.
-3 عبارت خوانی:
هدف عبارت خوانی افزایش سرعت مطالعه است. از طریق خواندن عبارات و جملات، به عوض خواندن کلمات عبارت خوانی باعث افزایش درک مطلب، از طریق شناسایی اندیشه ها و مفاهیم و رابطه بین آنها می شود.
-4 دقیق خوانی:
هدف دقیق خوانی درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طرزی منظم و منطقی در حافظه است، به طریقی که یادآوری آنها برای استفاده های بعدی میسر باشد.
از طریق دقیق خوانی می توانیم فهم بیشتری از مطالب توسط درک ساختمان مفاهیم و معانی داشته باشیم و خواننده ای که از این روش استفاده می کند. فنون اساسی روش دقیق خوانی عبارتند از سازمان دادن، حاشیه نویسی و علامت گذاری و خلاصه کردن.
-5 خواندن تجسسی:
هدف خواندن تجسسی افزایش دامنه تمرکز حواس و درک عمیق تر معانی است.
به کسی که دنبال چیزی می گردد، از کسی که دنبال آن نمی گردد به احتمال بیشتری آن چیز را پیدا می کند. سوالات به شما کمک می کنند تا به دنبال چیزها بگردید. طرح سوال قبل از خواندن و در ضمن خواندن اجمالی، قدرت پیش بینی و علاقه مندی شما را افزایش می دهد.
-6 انتقادی:
هدف از خواندن انتقادی دستیابی به قضاوت مستدل و درگیری عمیق تر با مطالب از طریق تجزیه و تحلیل معانی است. منظور از خواندن انتقادی، قضاوت کردن در مورد درستی، اعتبار، یا ارزش مطالب خواندنی براساس ملاک ها یا استانداردهای صحیح است. این کار می تواند، خواننده را از طرز تفکر معمولی و تنگی دید فارغ کند. این نوع خواندن همچنین، توانایی تشخیص و ارزش نهادن به زیبایی، نظم و حقیقت، یا هر چه که تعادلی را در برمی گیرد، ایجاد می کند.
-7 درک زیبایی و جنبه های هنری مطلب:
هدف از خواندن برای درک زیبایی و جنبه های هنری مطالب، افزایش آگاهی و لذت بردن از کارهای هنری است.
در این روش علاوه بر خواندن برای درک زیبایی و جنبه های هنری که موجب بسط آگاهی از مطالب خوانده شده می شود، باعث غنی کردن زندگی و کسب لذت است.
تاثیرات مطالعه:
مطابق تحقیقات و بررسی های “ویلز، براسون و بردشاو” 5 تاثیر عمده از مطالعه، به دست آمده است که عبارتند از:
-1 عامل وسیله ساز: یعنی آشنایی و شناخت کاملی از مشکلات واقعی و داشتن صلاحیت کامل برای روبرو شدن با مشکلات
-2 تاثیر در شخصیت و ایجاد شخصیت جدید: واژه شخصیت در زبان روزمره معانی گوناگونی دارد، گاه منظور از شخصیت درجه کارایی و جاذبه اجتماعی آن مورد نظر است، گاه به منظور توصیف بارزترین ویژگی شخص به کار می رود، ولی روانشناسان در بحث از شخصیت بیش از هر چیز به تفاوت های فردی توجه دارند، یعنی ویژگی ای که یک فرد را از دیگران جدا و متمایز می کند.
با این حال تاثیری که مطالعه می تواند در شخصیت فرد داشته باشد، همه موارد بالارا در برمی گیرد. چون در شیوه تفکر و نحوه سازگاری فرد با محیط تاثیر بسزایی دارد و تاثیر آن در فرد، می تواند باعث رهایی، از احساس حقارت و اطمینان به خود باشد و موفقیت او را در محیط تضمین کند.
-3 تاثیر در بحث و استدلال: یعنی تقویت یک عقیده یا تبدیل و تغییر و تفسیر آن به عقیده دیگر، از طریق بحث و استدلال میزان مطالعه و پرورش و رشد عقیده رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. افراد را می توان با ابراز عقیده و بحث و استدلال آنها در موضوعات مختلف ارزیابی کرد و توان آنها را در موفقیت و پیروزی شان در مباحث و گفتگوها و مناظره ها و مقبولیت نظراتشان توسط جمع و افراد مختلف، را می تواند در تاثیرات مطالعه منابع و میزان آن دانست.
-4 تاثیر در زیبایی: یعنی کسب تجارب زیبایی شناسی از طریق ادبیات و هنر و ...
در مطالعه ادبیات و هنر و آگاهی از مطالبی که در این علوم قرار دارد و لذتی که با مطالعه این منابع، پیش روی خرد قرار می گیرد، از جمله فواید مطالعه این آثار است. دکتر علی اکبر سیف از متخصصان آموزشی از جمله تاثیرات مطالعه در زیبایی را:
افزایش میزان درک و فهم از طریق کشف معانی عمیق یک نوشته.
بالابردن سطح آگاهی نسبت به اهداف زندگی و فلسفه حاکم بر آن، از طریق شریک شدن در احساسات و تجربیات و طرز فکر دیگران.
بهره گیری بیشتر از استعدادهای شخصی از طریق برانگیختن افکار، ادراکات و احساسات و ... می داند.
-5 تاثیر در آسودگی خاطر:
یعنی رهایی از افکار و عقاید بخصوص از طریق مطالعه منابعی که آن طرز فکرها و عقاید قبلی را تعدیل یا تغییر داده و انسان را به آرامش خاطر می رساند.
تاثیر مطالعه در زندگی فوق العاده وسیع است. یک مطالعه کننده، می تواند مهارت های تازه یاد بگیرد، حقایق تازه ای را معرفی کند، فردی با معلومات بار بیاید و می تواند با افکار جدید و نوآور، اقدامات شکوفایی به عمل آورد.
اهمیت و ضرورت مطالعه کردن:
کتاب بر عالم تمدن فرمانروایی می کند. “ولتر”
هیچ اهمیت و ضرورتی بالاتر از این مسئله نیست که مطالعه چه تاثیرات عمیق، در روح و روان و خودسازی افراد می گذارد و در رشد و شکوفایی اقتصادی و آگاهی سیاسی افراد جامعه، چه ردپاهایی از خود به جای می گذارد.
تکامل فرهنگ هر جامعه، مدیون و مرهون شناخت ویژگی های فرهنگی و تاثیر آن بر افراد جامعه است.
امروزه مطالعه کردن یکی از شاخص های توسعه و رایج ترین محصول فرهنگی کشورهای مختلف محسوب می شود، زیرا مطالعه کتاب و فرهنگ کتابخوانی نمایانگر، رشد ملی و از نشانه های بارز بالندگی فرهنگ و تمدن هر کشور است.
در دنیای متغییر قرن 21 که هر روز در زمینه های علمی، هنری، سیاسی و اقتصادی و ... یک اتفاق تازه می افتد و خط جدیدی به راه می افتد کتاب و مطالعه جایگاه ویژه ای دارد و دیگر مثل سابق کار افراد منحصر به فرد نیست. هر کسی در هر شغل و مقامی لازم است به طور مرتب مقداری از وقت خود را به مطالعه و مطالب اختصاص دهد، چه این مطالب از روزنامه یا مجلات یا کتاب های گوناگون باشد.
نگاهی گذرا به علل پیشرفت کشورهای جهان، چه توسعه یافته و چه در حال توسعه و عقب مانده، مبین این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیت های آنها در سایه توجه شان به نسل نوجوان و جوان و سرمایه گذاری در جهت رشد و پرورش استعدادهای آنان بوده است.
در جوامع پیشرفته دنیا که اهمیت مطالعه و خواندن مطالب مختلف بر مردم آشکار شده است، بهبود وضع مطالعه و راه های صحیح و تسریع در این امر و درک بهتر و فهم مطالب یکی از اقدامات مهم آموزشی محسوب می شود.
در جوامع مترقی روش های درست مطالعه نه تنها در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاه ها به یادگیرندگان ارائه می شود، بلکه دوره های کوتاه مدت و بلندمدت روش های درست مطالعه و روش های سریع خواندن و مفهومی برای تمامی افراد علاقه مند دایر شده است و جهت شرکت جستن مردم در این دوره ها آنان را به عوامل مختلف مورد تشویق و ترغیب قرار می دهند (سیف علی اکبر، 1379.)
متاسفانه از آنجا که فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه ما هنوز جایگاه خود را به دست نیاورده است و از وضعیت نامطلوبی برخوردار است، لذا باید برای ایجاد رغبت و عادت در کودکان ونوجوانان به مطالعه خواندنی های مطالب جدی، علمی، فنی و شغلی و... چاره اساسی اندیشیده شود.